Gerionne Beleidsplan 2019-2022

Bij de oprichting van Gerionne in 2004 werd een Beleidsplan geschreven. Dit zeer uitgebreide plan heeft op de meeste punten geenszins haar geldigheid verloren en dient als basis voor het voorliggende plan, dat voor de komende 3 jaar de belangrijkste ambities van Gerionne benoemt. Ieder jaar zal worden beoordeeld of deze ambities aanpassing behoeven.

De missie van Gerionne is “het optimaliseren van de kwaliteit van de zorg voor oudere mensen met kanker en voorts al hetgeen wat hiermee in verband staat of daartoe bevorderlijk kan zijn”

Achtergrond
Gerionne werd in 2004 opgericht met als doel de kennis over de behandeling van ouderen met kanker te bevorderen. Binnen de stichting Gerionne is er vertegenwoordiging van verschillende partijen die ofwel betrokken zijn bij de behandeling of de organisatie van de zorg van ouderen met kanker, ofwel bij onderzoek of onderwijs in dit gebied. Gerionne wil, om haar doelstelling te bereiken, samenwerken met externe partijen zoals patiëntenverenigingen, wetenschappelijke verenigingen, het IKNL, subsidieverstrekkers en zorgverzekeraars.

In de afgelopen 25 jaar is het aantal patiënten met kanker van 70 jaar en ouder bijna verdubbeld. Inmiddels gaat het om bijna 50% van alle patiënten met kanker, en door stijgen van de levensverwachting en vergrijzing zal er een verdere toename zijn. Bij een groot deel van de oudere patiënten met kanker zijn er ook andere gezondheidsproblemen of afhankelijkheid of een verminderde draagkracht, die een grote invloed hebben op de behandelmogelijkheden.

Omdat ouderen nog steeds sterk ondervertegenwoordigd zijn in klinisch onderzoek is er gebrek aan wetenschappelijk bewijs met betrekking tot behandelingen voor deze groep. Daarom is een van de grote uitdaging in deze tijd, het maken van de vertaalslag van studieresultaten, behaald in een relatief jonge en vitale populatie met kanker, naar een dagelijkse praktijk met overwegend oudere patiënten waarbij aanwezigheid van nevenziekten eerder regel dan uitzondering is.

Fysiologische verouderingsprocessen kunnen de haalbaarheid van oncologische behandelingen beïnvloeden maar dit is zeker geen gemeengoed voor de groep ouderen als geheel. De heterogeniteit van de groep ouderen en hun preferenties voor behandelingen maken dat een ouderen-specifieke aanpak voor de hand ligt. De belangstelling voor geriatrische oncologie neemt in Nederland duidelijk toe en een relatief groot aantal clinici en onderzoekers, met een spreiding in het land en over de disciplines is op enige wijze betrokken bij Gerionne en haar activiteiten en gedachtengoed.

Nederlandse Kankerregistratie
De Nederlandse Kankerregistratie toonde met epidemiologische studies aan dat de uitkomsten van behandeling voor jongere patiënten in de achterliggende decennia weliswaar verbeteren, maar dit in veel mindere mate voor ouderen het geval is. Deze bevindingen accentueren de samenhang tussen comorbiditeit, zelfredzaamheid en patiënt-voorkeuren enerzijds en uitkomsten van behandeling anderzijds. Urgentie voor een ouderen specifieke aanpak is daarmee evident.

Er wordt nu een begin gemaakt met prospectieve cohortstudies om kennis te verwerven over predictieve patiënt gerelateerde kenmerken van oudere patiënten en ouderen-specifieke uitkomstmaten. Resultaten van deze studies moeten resulteren in een onderbouwing van meer geïndividualiseerde behandelplannen voor oudere patiënten. Binnen de landelijke tumor-specifieke onderzoeksgroepen wordt gewerkt aan gerandomiseerd onderzoek en cohort onderzoek voor de oudere populatie.

Geriatrische oncologie, inclusief het thema communicatie maakt inmiddels onderdeel uit van het wetenschapsprogramma van zowel enkele STZ als universitaire ziekenhuizen, waarbij een aanzienlijk aantal jonge onderzoekers zich inmiddels in het onderzoeksveld werkt, hetgeen van belang is voor borging in de toekomst. Frequent zijn er Nederlandse bijdragen over kanker bij ouderen op internationale congressen en symposia.

Door jonge Nederlandse onderzoekers is in 2014 het initiatief genomen om een “young SIOG” afdeling te stichten binnen de internationale organisatie voor geriatrische oncologie. Dit alles zal moeten bijdragen aan het vermogen om in de nabije toekomst betere financiering voor geriatrisch oncologisch onderzoek te genereren in ons land.

Symposium ‘Kanker bij ouderen’
Sinds 2004 is het Gerionne symposium “Kanker bij ouderen” twee jaarlijks georganiseerd en de belangstelling voor dit symposium groeit nog steeds met deelname vanuit verpleegkundige en medische specialismen. Vanuit Gerionne aanhang in ruime zin is er ook anderszins is er ruime overdracht van kennis over de behandeling van ouderen met kanker op medische en verpleegkundige congressen. In 2011 kwam het handboek Kanker bij ouderen uit, geschreven onder redactie van en door leden van het Gerionne netwerk.

Vanuit het voormalig IKZ zijn er veel initiatieven ontwikkeld om de zorg voor ouderen met kanker te verbeteren. Initiatieven die nu gecontinueerd worden door het IKNL. In samenwerking met Gerionne kwam onder andere de Geriatric Navigator (GN) tot stand, een online screeningsinstrument voor ouderen met kanker. Mede door de introductie van de GN maakt een toenemend deel van de ziekenhuizen inmiddels gebruik van geriatrische screeningsmethoden en assessments in de oncologie. Er lijkt nu ook een landelijke (en internationale) consensus te ontstaan over welke tools bij screening en assessment de voorkeur hebben.

Kanker bij ouderen was kortdurend deelspeerpunt bij KWF waarbij een publiekscampagne werd georganiseerd en een tiental kleinschalige landelijke implementatie- en educatie-projecten werden gefinancierd. In afwachting van de uiteindelijke resultaten van deze projecten is al vast te stellen dat er nieuwe partijen bij het thema ouderen en kanker betrokken zijn.

Ambitie’s

Wetenschappelijk onderzoek

Methodologie van wetenschappelijke studies is aangepast zodat de inclusie van oudere patiënten optimaal wordt.
Eindpunten in studies zijn relevant voor ouderen
Samenwerking tot stand brengen met nationale tumorwerkgroepen (o.a. BOOG, HOVON, NVALT)
In samenwerking met IKNL wordt een Geriatrische dataset gegenereerd in pilotziekenhuizen.

Zorg en communicatie

Zorgprocessen en vernieuwingen voor ouderen met kanker worden zichtbaar gemaakt door presentatie en publicatie.
Zorgpaden hebben welomschreven ouderen-specifieke onderdelen
Door analyse van zorg- en beslisprocessen is de variatie in diagnostiek en behandeling bij ouderen met kanker beter verklaard
Samenhang van zorg voor ouderen, o.a. klinische oncologische zorg en nazorg
Aandacht voor informatiebehoefte (specifieke behoeften) van oudere kankerpatiënten.
Aandacht voor de diversiteit aan doelstellingen die ouderen nastreven met een oncologische behandeling

Onderwijs / opleiding / richtlijnen

Het thema geriatrische oncologie maakt onderdeel uit van de oncologische opleidingscurricula voor medisch specialisten en verpleegkundigen en van de curricula geriatrie / ouderengeneeskunde
Het Gerionne symposium wordt (2 jaarlijks) georganiseerd in 2017 en 2019.
Jaarlijks wordt bijdrage geleverd aan het congres voor oncologisch verpleegkundigen
Er is een kennisplatform opgericht om de oncologische richtlijnen te ondersteunen.